Kerkuil

Een kerkuil komt maar zelden voor in kerken, liever kiest hij voor een boerenerf. In de jaren ‘70 waren er in Nederland nog maar 100 paartjes. Nu zijn er weer 2000 – 3000 kerkuilen, dankzij het werk van kerkuilenwerkgroepen die nestkasten ophangen voor kerkuilen. Ook u kunt een nestkast plaatsen en zorgen voor plekken waar ze voedsel vinden. Zo haalt u de kerkuil (weer) op uw erf. De plaatselijke kerkuilenwerkgroep helpt er graag bij.

 

Kerkuil

Zo doet u iets voor de kerkuil

Makkelijke maatregelen

1

Nestkasten voor vogels ophangen

Maak een nestkast voor vogels. Op internet vindt u verschillende bouwtekeningen, bijvoorbeeld van de Vogelbescherming). Of schaf een nestkast aan (klik hier voor meer info).


Onderhoud:
maak de nestkast ‘s winters schoon

  • Grauwe vliegenvanger: Hang de kast in een boom of aan de buitenmuur van de schuur of het huis. Bevestig de kast op minstens twee meter hoogte. De windrichting is bij voorkeur noord of oost.
    Kosten: zelf maken of aanschaf: 8 – 15 euro
  • Huiszwaluw: Plaats een kunstnest of een steun onder de dakrand. Zo heeft u invloed op waar de zwaluw zijn nest bouwt. Zoek een plek uit waar u geen last heeft van de zwaluwpoep.
    Kosten: zelf maken of aanschaf: 10 – 15 euro
  • Ringmus: Hang de nestkast buiten in een boom of aan een muur, op minstens 2 meter hoogte. Kies voor een muur die naar het oosten of noorden is gericht.
    Kosten: zelf maken of aanschaf: 9 -20 euro
  • Steenuil: Hang de nestkast op een rustige plek, aan een alleenstaande boom of aan de gevel van een schuur met ochtendzon.
    Kosten: zelf maken of aanschaf: 145 euro
  • Kerkuil: Hang een nestkast op in een schuur. Kies een plek hoog in de nok en zorg dat deze plek altijd toegankelijk is. Laat bijvoorbeeld de schuurdeur of een raampje open staan, of maak een opening in de gevel.
    Kosten: zelf maken of aanschaf: 100 euro
2

Een donker hoekje in de schuur maken voor een nestplek

Maak een donker hoekje op de hooizolder door een aantal hooibalen zo te stapelen dat er een holte vrij blijft. Of maak een donkere plek in de nok van de schuur door een plank vast te maken tussen twee evenwijdig lopende nokbalken. Een donkere ruimte van 0,5-1 meter lang is al voldoende. Belangrijk is dat er geen roofdieren als katten en steenmarters bij kunnen komen.

Kosten: gering, het kan met afvalhout.

Onderhoud: geen.

Goed voor:

Kerkuil
3

Een hoekje of strook grasland laten verruigen

Moeilijk bewerkbare, ongebruikte stukjes van uw grasland kunt u laten verruigen door er niet meer te maaien. Een klein hoekje doet al heel veel. Kies bij voorkeur een plek langs een houtwal, bosje of sloot. De kleine vuurvlinder vindt voedsel bij de bloeiende planten en zet zijn eieren af op zuringsoorten.

Kosten: gering

Onderhoud: eens in de 3 jaar maaien. Maai het liefst in de zomer. Als u in of net voor de winter niet meer maait, kunnen de rupsen en poppen van de kleine vuurvlinder (en andere vlinders van het grasland) overleven.

4

Een houtsingel aanleggen

In houtsingels kunnen veel vogels en kleine zoogdieren voedsel en een schuilplek vinden. U kunt een houtsingel aanleggen waar dat past in het landschap; leg ze dus niet aan in open veen- en kleigebieden.
Kies in nattere gebieden voor een singel met els, Gelderse roos en es.
Kies in droge gebieden voor zomereik, lijsterbes, meidoorn en sleedoorn. Plant een rij van minimaal 25 meter, 1 stek per vierkante meter. Meerdere rijen naast elkaar is nog beter.

Kosten: 1-3 euro per m2

Onderhoud: zet de singel eens per 10-15 jaar af.

Meer doen

5

Een natuurvriendelijke oever aanleggen

Geef de sloot vanaf net onder de waterlijn een flauw oplopend talud. Hoe flauwer, hoe beter, want op een flauwe oever maken soorten als de dotterbloem de meeste kans (de meeste sloten bieden alleen maar een smalle strook rond de waterlijn als groeiplek). De ideale oever heeft een verhouding van 1:3 of meer.

Kosten: gering bij gebruik eigen materieel. Door een loonwerker: vergraven van 1,5-3 kuub per meter oever (kosten 5-10 euro per strekkende meter). Met de grond kunt u elders natte plekken ophogen.

Onderhoud: jaarlijks in september-november de helft van de oever opschonen, de andere helft laten staan.

Deze soorten helpt u zo ook

  • Broedvogels zoals de geelgors, putter, huismus en ringmus.
  • Zoogdieren zoals de hermelijn en wezel.
  • Dagvlinders zoals de kleine vuurvlinder en het icarusblauwtje.

Goed om te weten over de kerkuil

Zo herkent u ze:

  • Hartvormige gezichtssluier.
  • Geelbruine en gespikkelde onderzijde.
  • Geluid klinkt als gekrijs en geblaas.
  • Jaagt laag boven het land in een langzame vlucht.

Zo leven ze:

  • Kerkuilen zoeken in agrarische gebouwen naar rustige, donkere hoekjes om te schuilen en nestelen.
  • Ze laten zich overdag niet zien. ‘s Nachts zijn ze actief en jagen op muizen, vooral veldmuizen.
  • Ze blijven meestal in de buurt van hun nest. Als er te weinig muizen zijn of als het ineens erg koud wordt trekken ze soms weg.

Broeden & opvoeden:

  • Kerkuilen broeden vooral in speciale nestkasten en soms in boomholtes.
  • Hoeveel eieren ze leggen hangt af van de muizenstand. Zijn er veel muizen, dan leggen ze vaak en veel eieren. Is er te weinig te eten, dan beginnen ze niet eens aan een nest.

Waar komen ze voor & hoe gaat het?

Kerkuilen komen vooral voor in agrarische gebieden in het noordoosten en oosten van Nederland, zo laat de verspreidingskaart zien.
Door strenge winters, intensieve landbouw en het verdwijnen van nestplekken waren er in de jaren ‘70 nog amper kerkuilen. Sinds de nestplekken actief worden beschermd en de winters zachter zijn, is hun aantal flink gegroeid.

Meer informatie en hulp

Op de website van de Vogelbescherming vindt u meer informatie over kerkuilen.

In deze handleiding leest u meer over de bescherming van kerkuilen.

Voor grotere maatregelen is regelmatig subsidie beschikbaar. Informeer daarnaar bij het agrarisch collectief in uw regio (klik hier voor meer info).

Heeft u vragen over soorten en maatregelen? Een lokale kerkuilenwerkgroep, of als die er niet is: een natuur- of landschapsvereniging, helpt u vaak graag verder.