Patrijs

De patrijs was altijd een veelgeziene vogel in (halfopen) landbouwgebieden, vooral rond akkers. Het aantal patrijzen is sinds de jaren ‘70 hard achteruit gegaan. Maar liefst 95% verdween. Positief nieuws is dat recente beschermingsprojecten goed blijken te werken. U kunt succesvolle maatregelen overnemen op uw eigen bedrijf. Zo helpt u voorkomen dat de patrijs uit ons landschap verdwijnt.

 

Zo doet u iets voor de patrijs

Makkelijke maatregelen

1

Een hoekje of strook grasland laten verruigen

Moeilijk bewerkbare, ongebruikte stukjes van uw grasland kunt u laten verruigen door er niet meer te maaien. Een klein hoekje doet al heel veel. Kies bij voorkeur een plek langs een houtwal, bosje of sloot. De kleine vuurvlinder vindt voedsel bij de bloeiende planten en zet zijn eieren af op zuringsoorten.

Kosten: gering

Onderhoud: eens in de 3 jaar maaien. Maai het liefst in de zomer. Als u in of net voor de winter niet meer maait, kunnen de rupsen en poppen van de kleine vuurvlinder (en andere vlinders van het grasland) overleven.

2

Gras onder de draad niet meemaaien

Spaar tijdens de laatste maaibeurt een zone rond het draad, tot 1 à 2 meter in het land. Laat het gras hier staan tot in het vroege voorjaar. Hier vindt bijvoorbeeld de patrijs dekking en voedsel.

Kosten: gering

Onderhoud: maai in het voorjaar de rand weer mee.

Goed voor:

Patrijs, Putter
3

De grond op het kuilvoer inzaaien met een bloemenmengsel

Zaai de grond op en langs de kuilvoerhoop in met een bloemenmengsel. Als u soorten kiest die houden van opengewerkte grond (o.a. korenbloemen en klaprozen) geniet u nog jaren van veel bloemen.
Zaai vooral in de periode september-november (met uitloop tot begin maart). Zaai nog een keer in het jaar erop, weer in dezelfde periode. Zo zorgt u ervoor dat er voldoende zaad in de grond terechtkomt en de bloemen zich op een natuurlijke manier kunnen vermeerderen.

Kosten aanleg: zakje zaad voor inzaaien van 25 m2 grond: 6-12 euro. Gebruik inheemse mengsels met éénjarige akkerbloemen of ruderale mengsels (klik hier of hier).

Onderhoud: geen. Na de eerste twee keer uitzaaien, vermeerderen de soorten zichzelf. Zaai opnieuw in als de bloemrijkdom afneemt. Werk grond met eenjarige akkerbloemen en ruderale mengsels regelmatig om, bijvoorbeeld met een hark: een dichte grasmat is ongunstig voor bloemen.

4

De maiskuil ‘s winters niet afdekken

Bij streng winterweer hebben patrijzen veel moeite om voedsel te vinden. Laat de maiskuil open in deze periodes, zo helpt u de patrijzen de winter door.

Kosten: gering / nauwelijks (iets minder opbrengst van voer).

Onderhoud: geen.

Goed voor:

Patrijs
5

Een houtsingel aanleggen

In houtsingels kunnen veel vogels en kleine zoogdieren voedsel en een schuilplek vinden. U kunt een houtsingel aanleggen waar dat past in het landschap; leg ze dus niet aan in open veen- en kleigebieden.
Kies in nattere gebieden voor een singel met els, Gelderse roos en es.
Kies in droge gebieden voor zomereik, lijsterbes, meidoorn en sleedoorn. Plant een rij van minimaal 25 meter, 1 stek per vierkante meter. Meerdere rijen naast elkaar is nog beter.

Kosten: 1-3 euro per m2

Onderhoud: zet de singel eens per 10-15 jaar af.

6

Dicht struweel aanplanten (ook als heg)

Plant dichte heesters zoals sleedoorn en meidoorn aan de rand van een perceel of op een weinig gebruikt deel van het erf. Dicht struweel is een goede schuil- en broedplek voor vogels, zoals patrijzen. Zet de heesters groepsgewijs neer of als heg. Vijf vierkante meter (= 5 planten) of een heg van 10 meter is al voldoende.

Kosten aanleg: 5- 10 euro (1 stek per vierkante/ strekkende meter, circa 1 euro per stek).

Onderhoud: eventueel om de 5 jaar een deel terugsnoeien.

Goed voor:

Patrijs, Egel, Putter, Ringmus
7

Bloemenmengsel op de kuilvoerhoop inzaaien

Zaai de grond op en langs de kuilvoerhoop in met een bloemenmengsel. Bloemen zijn belangrijk voedsel voor bijen! Als u soorten kiest die houden van opengewerkte grond (o.a. korenbloemen en klaprozen) geniet u nog jaren van veel bloemen.
Zaai vooral in de periode september-november (met uitloop tot begin maart). Zaai nog een keer in het jaar erop, weer in dezelfde periode. Zo zorgt u ervoor dat er voldoende zaad in de grond terechtkomt en de bloemen zich op een natuurlijke manier kunnen vermeerderen.

Kosten aanleg: zakje zaad voor inzaaien van 25 m2 grond: € 6-12. Gebruik inheemse mengsels met éénjarige akkerbloemen of ruderale mengsels (klik hier of hier).

Onderhoud: geen. Na de eerste twee keer uitzaaien, vermeerderen de soorten zichzelf. Zaai opnieuw in als de bloemrijkdom afneemt. Werk grond met eenjarige akkerbloemen en ruderale mengsels regelmatig om, bijvoorbeeld met een hark. Een dichte grasmat is ongunstig voor bloemen.

Meer doen

8

Een voor patrijzen aantrekkelijk vanggewas inzaaien op percelen met mais

Zaai een voor patrijzen aantrekkelijk vanggewas in op maispercelen. Doe dit kort na het ontkiemen van mais, dan heeft u na de maisoogst gelijk een dekkingbiedende ondergroei van het vanggewas. U hoeft dan de grond ook niet om te werken. Om het vanggewas aantrekkelijk te maken, mengt u het door met soorten die veel voedsel bieden voor patrijzen, zoals voederwikke en ook wel bladrammenas en fodder radish. Dit kan eventueel ook na de maisoogst. Werk de grond pas om na de winter (15 maart), zodat de patrijzen de hele winter kunnen profiteren van de zaden.

Kosten: een patrijsaantrekkelijk vanggewas is vaak wat duurder (50-100 euro per 100 kg) dan de meest goedkope vanggewassen.

Goed voor:

Patrijs

Deze soorten helpt u zo ook

  • Vogels zoals de putter, kerkuil, kneu, huismus, steenuil en grauwe vliegenvanger.
  • Zoogdieren zoals de egel, wezel en hermelijn.
  • Wilde bijen en dagvlinders.

Goed om te weten over de patrijs

Zo herkent u ze:

  • Bruin en grijs gestreept kleed, grijze borst met een donkerbruine vlek.
  • Oranjebruine keel en gezicht oranjebruin.
  • Als ze opvliegen valt de roodachtige staart op.

Zo leven ze:

  • Ze leven in (half)open landbouwgebieden, met veel verschillende gewassen en lijnvormige landschapselementen (kruidenrijke akkerranden, houtwallen, hagen).
  • Het is een standvogel: ze blijven het hele jaar op een plek.

Broeden & opvoeden:

  • Ze broeden van eind april tot eind mei, één legsel.
  • Het nest maken ze op de bodem in dichte begroeiing.
  • De jongen stappen meteen het nest uit. Na 5 weken zijn ze zelfstandig.

Waar komen ze voor & hoe gaat het?

Patrijzen komen vooral voor in de oostelijke helft van het werkgebied van CZ, zo laat de verspreidingskaart zien.

Meer informatie en hulp

Meer informatie over patrijzen en een praktische factsheet over hoe u ze kunt beschermen vindt u op de website van Vogelbescherming Nederland.

Voor grotere maatregelen is regelmatig subsidie beschikbaar. Informeer daarnaar bij het agrarisch collectief in uw regio (klik hier voor meer info).

Heeft u vragen over soorten en maatregelen? Een lokale natuur- of landschapsvereniging helpt u vaak graag verder.